Türkiye’de Ramazan öncesi et fiyatları neden artıyor?
Dünyada gıda fiyatları gerilerken, Türkiye’de özellikle et fiyatlarında çift haneli artışlar yaşanıyor. Ramazan ayı yaklaşırken et fiyatlarındaki artışın önüne geçilemiyor. Peki bunun sebepleri nelerdir? Türkiye’de et fiyatları Ramazan ayı yaklaşırken bu yıl da artmaya devam ediyor. Yılbaşından bu yana artış oranı yüzde 50’ye ulaştı.
Et fiyatlarındaki artış Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Şubat ayı enflasyon verilerinde de kendisini gösterdi. Enflasyon verilerinin detaylarına bakıldığında, şubat ayında dana eti fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 10,31’lik artış dikkat çekiyor. Süt ürünleri fiyatları artmaya devam ediyor. Şubat ayında peynirde yüzde 10,25, tereyağında yüzde 8,24 fiyat artışı oldu.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi’nden 2 Mart’ta enflasyon verilerinden bir gün önce yapılan açıklamada kırmızı et fiyatlarında aylık ve yıllık artışlar dikkat çekti. Biçerdöver ve mezbahalardan alınan haftalık yağsız dana ve yağsız kuzu fiyatlarına göre, kıymadaki aylık artış yüzde 30,3, yıllık artış yüzde 147,4 oldu.
Ulusal Kırmızı Et Kurulu’nun haftalık yaptığı et fiyatları açıklamasında, kıymadaki aylık artış oranı yüzde 26,3, yıllık artış oranı ise yüzde 122,1 oldu.
Dünyada et ve gıda fiyatları düşüyor
Türkiye’de gıda ve et fiyatlarındaki trend, dünyadaki trendin tam tersi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen Şubat ayında 11 ay art arda düşüş göstererek 129,8’e geriledi. Et fiyat endeksi de üst üste sekiz ay düştü.
Tahıl, yağlı tohum, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri takip eden endeks, geçen yıl Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği Mart ayında zirve yapmıştı. Dünya gıda fiyat endeksi, Şubat ayında Eylül 2021’den bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Peki Türkiye’de et fiyatlarının artmasının sebepleri neler?
Türkiye’de et ve gıda fiyatlarının düşürülmesine yönelik adımlar atılsa da alınan önlemler fiyatları kontrol altına almaya yetmedi.
TÜSEDAD Tüm Süt, Et ve Sığır Yetiştiricileri Derneği Başkanı Sencer Solakoğlu’na göre fiyatlardaki artışın nedeni uygulanan yanlış politikalar.
Solakoğlu, “Sütte de ette de büyük sorun var. Üretime ihtiyacı olan ama üreticisi ortadan kalkmış bir ülkeden bahsediyorsunuz” dedi. “Pazarda kesilen inek bolluğu nedeniyle et bolluğu vardı ve bu nedenle fiyatlar uzun süre anormal derecede düşüktü. Ama bu fırtına öncesi sessizlikti.”
Süt fiyatları bir ölçü arttıkça et fiyatlarının arttığını, porsiyon durunca et fiyatlarının arttığını söyleyen Çolakoğlu, “Yurtdışı konjonktürle birleşince bomba patladı. Burada tam bir fırtına var.”
Son yirmi yılda et ve gıda fiyatlarını düşürmek için ithalat yapmak ve tavan fiyat uygulamak gibi önlemler alınmıştır. Sebze ve meyve fiyatlarını düşürmek için Piyasa Kanunu’nun çıkarılması, fiyatları artan ürünlerde vergilerin sıfırlanarak ithalatın önünün açılması, soğan ve patates fiyatları yükseldiğinde depolara baskın yapılması gibi uygulamalar denendi.
Analizi içe aktarmak mümkün mü?
Tarım Bakanlığı et fiyatlarındaki artışı engellemek için ithalata yöneldi. Ancak uzmanlara göre bu da bir analiz değil.
Animal Science Federasyonu Başkan Yardımcısı Bilsay Kancı, DW’ye yaptığı açıklamada, “Malzememiz kalmadı. Hayvanları dışarıdan temin edelim dediğiniz zaman, yurt dışı piyasalar yarın getirelim demeye pek hazır değil. ,” diyor. Amerika’da hastalık var. Avrupa’daki hayvan sayısı şimdiden düşüyor.”
Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısında azalma var. TÜİK’in 9 Şubat’ta yayınladığı hayvansal üretim bilgilerine göre Türkiye’deki büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 5,6 azalarak 17 milyon 24 bin baş oldu.
Sencer Solakoğlu, ithalatın da çözüm olmayacağının altını çiziyor: “Uruguay’dan hayvan ithal etmeye yani ithalatla üreticiyi eğitmeye çalışan bakanlık bu kez başarısız oldu. Çünkü hızlı kesilebilecek hayvan da yok. Getirdiğiniz hayvanı 10 ay sonra kesebileceksiniz, buraya da yazık.”
DEPREMİN ETKİSİ Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 il hayvancılık açısından önem taşıyor. Uzmanlara göre gıda ürünleri üzerindeki fiyat baskısı depremin ardından artarak devam edecek.
Zootekni Federasyonu Başkan Vekili Bilsay Kancı, “Amik Ovası, Türkiye’nin en verimli ikinci, bazı ürünlerde üçüncü, hatta birincisidir. Türkiye’deki üretimdeki payı küçümsenemez. Yüzde 20’lik bir orana sahiptir. bitkisel üretimde, hayvancılıkta ise yüzde 16’lık paya sahip.” “Sadece Amik Ovası’ndan yani Adıyaman, Antep ve Maraş’tan bahsetmiyoruz. Bu nedenle bu bölgedeki düşüşün fiyatları yukarı çekmesini beklemek doğaldır” diyor.
Et fiyatları yükselmeye devam edecek mi?
Süpermarketlerde online satışta kıymanın ağırlığı 200 lira civarındayken kasaplarda semte göre 250-300 lira arasında değişiyor.
Et fiyatlarındaki artışın devam edeceğini düşünen Zootekni Federasyonu Başkan Yardımcısı Kancı, “Bu yangının biraz daha alevlenmesi çok uzak değil gibi. Hatta beklemesi normal. Karkas fiyatı 170 iken ilçeye yansıması 290-300 hatta 300’ün üzerinde. Biraz daha yukarı çıkması muhtemel” dedi.
Türkiye’de de geçen yıl Ramazan ayının başlamasından önce et fiyatlarına yapılan zam gündem olmuştu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ramazan öncesi et fiyatlarının düzenlenmesine ilişkin karara imza attı. Et ve Süt Kurumu kesilip satılan büyükbaş hayvanlar için yetiştiricilere sübvansiyon ödemesi yaptı ve kurum ucuza kırmızı et satışı yaptı.
TÜSEDAD Lideri Solakoğlu, bundan böyle et fiyatlarına yönelik beklentilerini şöyle özetliyor: “Seçime kadar bir beklentim yok. Seçimden sonra bakanlık tarafında bir değişiklik olursa, o koltuğa kim oturursa kucağına çok tatsız bir hediye alacak. “
